Η 8η Απριλίου είναι η γιορτή για τους τσιγγάνους όλου του κόσμου και μας υπενθυμίζει την πλούσια ιστορία τους και την απάνθρωπη προσπάθεια της μανίας του αφανισμού τους.
Στο 6ο Διαπολιτισμικό Δ.Σ. Ελευθερίου Κορδελιού με αφορμή την ύπαρξη Ρομά μαθητών στο σχολείο μας, αφιερώνουμε τη μέρα σε ποικίλες δράσεις για την ιστορία αυτού του λαού .
Σκοπός της γιορτής μας
είναι η γνωριμία με τα ήθη, τα έθιμα, τη γλώσσα και τον πολιτισμό των Ρομά, η
αποδοχή των παιδιών Ρομά από τη σχολική κοινότητα, η ανάπτυξη σχέσεων
συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών με σεβασμό στις απόψεις, τις
ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των συμμαθητών τους ώστε να δημιουργηθούν
ισχυροί δεσμοί φιλίας και ομοιογένειας της ομάδας. Φυσικά δεν τελειώνει εκεί αλλά αγωνιζόμαστε καθημερινά για την αποδοχή και τη συμπερίληψή τους !
Παρακάτω θα δείτε μια σειρά από δραστηριότητες που υλοποίησε η Α' τάξη για τη μέρα αυτή, με παρουσιάσεις, τραγούδια, χορό, βίντεο, παιχνίδια, θεατρικά κ. ά.
Οι εμψυχωτικές δράσεις μας υποστηρίζουν την ψυχαγωγία όλων των μαθητών και την ανάπτυξη πολύπλευρων δεξιοτήτων, πέραν της τυπικής εκπαίδευσης.
Στόχοι μας είναι η :
- Κατανόηση, σεβασμός και αποδοχή της διαφορετικότητας των παιδιών Ρομά με την ανάπτυξη θετικών στάσεων και συμπεριφορών.
- Ενθάρρυνση της προβολής ταυτότητας, της γλώσσας και γενικά του πολιτισμού των Ρομά.
- Ανάπτυξη σεβασμού και ενσυναίσθησης στις ανάγκες και στα δικαιώματα των παιδιών
- Εδραίωση σχέσεων επικοινωνίας μεταξύ των παιδιών
που προέρχονται από διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο
- Δημιουργία περιβάλλοντος ασφάλειας και ισοτιμίας
για όλα τα παιδιά
Ακολουθεί μια σειρά δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει χορό, τραγούδι, ομαδικά παιχνίδια και κατασκευές, καθώς επίσης και εργαστήρια δημιουργικών δραστηριοτήτων.
Γνωριμία με τη φυλή Ρομά
Μέσα από μια απλή ιστορική διαδρομή για μικρά παιδιά, μαθαίνουμε την ιστορία τους με μεγάλη φυσικά ευαισθησία !
- Βλέπουμε αποσπάσματα από το ενδιαφέρον Ντοκιμαντέρ της Μαρίνας Δανέζη Sam Roma - Eίμαστε Τσιγγάνοι
- Μαθαίνουμε για τη σημαία - λάβαρο των Ρομά που είναι το δεκαεξάκτινο τσάκρα (ρόδα ) και συζητάμε για την ομοιότητα με τη σημαία της Ινδίας
- Ζωγραφίζουμε ομαδικά τη σημαία - σύμβολο και ανακαλύπτουμε τι σημαίνει : ουρανός, γη, φωτιά,
ρόδα ,ταξίδια, ελευθερία πέρα από τα σύνορα.
- Στα πλαίσια των εργαστηρίων Δεξιοτήτων έχουμε ήδη υλοποιήσει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Παιδιά του κόσμου" με έμφαση στη διαφορετικότητα, στα δικαιώματα του παιδιού , στη συμπερίληψη και στην αποδοχή.
- Ψάχνουμε την προέλευση των Ρομά στον χάρτη και στην υδρόγειο σφαίρα
- Συζητούμε τη διαδρομή μετανάστευσης από την Ινδία στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο , τις δυσκολίες , τα βασανιστήρια και τις διώξεις που υπέστησαν από τους Γερμανούς
- Ακούμε τον επίσημο ύμνο τους "Gelem, gelem"
- Μαθαίνουμε για τους πληθυσμούς Ρομά στην Ευρώπη και τοποθετούμε ψηφιακά σπιτάκια για τους καταυλισμούς τους στην Ελλάδα.
- Συνέντευξη από γονέα Ρομά , ο οποίος υπήρξε μαθητής του σχολείου μας. O κύριος Μαρίνος μας μίλησε για τα δύσκολα χρόνια των Ρομά, για τα έθιμα τους σχετικά με το γάμο, την γιορτή της άνοιξης, για τη μουσική και τον χορό τους. Επίσης για τα επαγγέλματα των Ρομά και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τονίζοντας τη σημασία της εκπαίδευσης για τη μελλοντική τους εξέλιξη. Τον ευχαριστούμε θερμά που μοιράστηκε τις όμορφες αναμνήσεις του από το σχολείο μας και για την ενθάρρυνση του στα παιδιά να προσπαθούν πάντα για το καλύτερο και να μην τα παρατούν !
- Συζήτηση για την κατοικία και τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των Ρομά από τα παιδιά Ρομά για τις γιαγιάδες και τους παππούδες τους (αφηγήσεις). Η νομαδική ζωή των Ρομά σε σκηνές, σε τροχόσπιτα τότε και τώρα σε καταυλισμούς ή παράγκες . Σήμερα οι Ρομά στην Ελλάδα χωρίζονται στους εγκατεστημένους και στους μετακινούμενους και φτάνουν τους 200 χιλιάδες περίπου.
-
Η 12η Απριλίου είναι η Παγκόσμια ημέρα των παιδιών του δρόμου και με αφορμή αυτή τη μέρα μιλάμε στα παιδιά για τα δικαιώματα των παιδιών. Οι εκπρόσωποι από την κοινωνική οργάνωση υποστήριξης νέων «Άρσις» εκπονεί πρόγραμμα για τα «παιδιά των φαναριών»
Τα Επαγγέλματα των Ρομά
«Μη με κοιτάς από το δέρμα μου , κοίτα με από τη
δουλειά μου» Τσιγγάνικο Ρητό
- Πλανόδιος μικροπωλητής
Mε το πλανόδιο εμπόριο εξυπηρετούν κυρίως ανθρώπους που βρίσκονται μακριά.
- Οργανοπαίκτης/ Τραγουδιστής
Moυσικά όργανα που χρησιμοποιούν για να συνθέσουν και να παίξουν σε γιορτές και πανηγύρια είναι : βιολί, κλαρίνο, νταούλι, τουμπερλέκι, λαούτο κ. ά.
- Καλαθοπλέκτης
- Σιδηρουργός
- Παλιατσής
Με την περισυλλογή παλαιών υλικών συμβάλλουν στη μείωση των άχρηστων αντικειμένων και στην οικολογική ανάπτυξη.
- Έμπορος λαϊκής αγοράς
- Καραγκιοζοπαίκτης
(Παίζουμε με τα παιδιά : Ο Καραγκιόζης Δάσκαλος στην τάξη μας !)
Ρομανί ή Ρομανέζ είναι μια ινδοευρωπαική γλώσσα που συγγενεύει με πολλές πολλές γλωσσικές διαλέκτους της Ινδίας. Σε διάφορες περιοχές που κατοικούν Ρομά έχουν διαμορφωθεί τοπικές διάλεκτοι ανάλογα με την τοπική γλώσσα της κάθε περιοχής.
Χρησιμοποιούμε το λεξικό της Ρομανί Γλώσσας (Ελληνορομάνο) του Ιωάννη Αλεξίου και δημιουργούμε ένα λεξικό με την αλφαβήτα που μάθαμε με εύκολες καθημερινές λέξεις-ρήματα και ουσιαστικά .
- Διαβάζουμε το ποίημα του Γιάννη Αλεξίου :
"Η γλώσσα µας"
Μια γλώσσα αδέρφια µας κρατάει,
µια γλώσσα αδέρφια µας δείχνει
πάνω στη γη,
η Τσιγγάνικη, η πολύ τραγουδιστή.
Ψαξτε Τσιγγάνοι τις λέξεις της
θα βρείτε τους δρόµους που περπατήσαµε,
ψάξτε Τσιγγάνοι τα µοιρολόγια των προγόνων µας
θα δείτε τους πόνους
πώς τους τραγουδούσανε,
δεν ήταν οι πρόγονοί µας φύλλα
που φύσηξε άνεµος δυνατός
και τους εσκόρπισε.
Και στη γλώσσα τους :
Γεκ τσχιπ πφαλά ασταρέλ αµέν,
γεκ τσχιπ πφαλά σικαβέλ αµέν
οπρά πφου,
η Ροµανί, η µπουτ γκιλαµπα(ν)ντί.
Ρόντεν Ροµάλεν λακέ όρµπε
κα αρακχέν ε ντροµά κάι πφιρνταµούσας,
ρόντεν Ροµάλεν αµαρέ νταντένγκε
ροη(ν)νταρντέ γκιλά,
κα ντικχέν ε ντουκχά σαρ γκιλάµπενας,
νάι σας βον πατρά κάι πφουρντάς
ζουραλί µπαλβάλ ντα κάι ουλαντάς λεν.
- Επίσης και άλλα ποιήματα:
"Τσιγγάνοι"
Στου κόσµου την απέραντη αγκαλιά
είµαστε εµείς εκείνα τα ελεύθερα πουλιά
που ταξιδιάρικα της µοίρας χελιδόνια,
περιπλανιόµαστε όλα µας τα χρόνια,
µέσα στη φτώχια και την καταφρόνια,
είτε τον ήλιο ανταµώνουµε, είτε τα χιόνια.
Και η µικρούλα µας ζεστή καρδιά
ζητάει να βρει µια σταλιά παρηγοριά,
στου Κόσµου την αγάπη και συµπόνια.
εµείς ενός κατώτερου θεού σπουργίτια,
χωρίς αυλές, χωράφια, δίχως σπίτια,
µε τα παιδιά µας, τα σκυλιά µας καραβάνι
περνάµε κάθε τόπο, άστεγοι τσιγγάνοι
Κι όταν ο ήλιος έχει πια στη ∆ύση γύρει,
στήνουµε όπου βρεθούµε το φτωχό τσαντήρι.
Και δεν ζητάµε τίποτα άλλο όταν δίπλα µας
περνάτε,
µια καληµέρα µόνο να λέτε και να µας αγαπάτε.
Στάθης
Γρίβας
" Οι Τσιγγάνοι"
«Πέρα στης εξοχής τη δηµοσιά
τι θόρυβος κι ανησυχία ξάφνου εφούντωσε!
Το βουερό ποτάµι είναι των Τσιγγάνων.
Ατέλειωτα και σκορπιστά µπουλούκια
µε τα βιολιά και τα τραγούδια τους διαβαίνουν,
ταξιδευτές παντοτινοί µιας θάλασσας.
Με τα βιολιά και τα τραγούδια τους σε λίγο
εκεί στο δάσος µε τις φλαµουριές θ’ αράξουν.
Γοργά στη µέση απ΄ τα τσαντήρια
µια φωτιά θ’ ανάψει.
Κι ενώ τριγύρω θα χορεύουν φλογερές Τσιγγάνες
κι άλλοι γλυκά θα τραγουδούν
κι άλλοι θα παίζουν,
δώθε απ’ την πολιτεία
οι µακρινοί τους ήχοι που θα φτάνουν
σα µουσική θ’ ακούγονται ιντερµέτζου
από ‘να δράµα µακρινό, απόνα δράµα...».
(Βασίλη
Μάργαρη, «Οι Τσιγγάνοι»,
Φηγός, τχ. 5, Φθινόπωρο 98-Χειµώνας 99, σ. 53)
- Διαβάζουμε τον μύθο για το πώς χάθηκε η γλώσσα...
Ένας μύθος λέει πως … « Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένας σοφός τσιγγάνος βασιλιάς που αγαπούσε πολύ τα βιβλία και είχε δικά του πάρα πολλά για να μπορούν να μορφώνονται οι υπήκοοι του. Είχε κι ένα γάιδαρο που τον κρατούσε δεμένο κοντά στα βιβλία για να τον μορφώσει κι αυτόν. Μια μέρα , οι ουρανοί άνοιξαν κι έβρεχε τόσο πολύ που σχηματίστηκαν ποτάμια και παρέσυραν ότι βρήκαν μπροστά τους. Ανάμεσα τους κι ο σοφός βασιλιάς με την βασίλισσα. Ο γάιδαρος έμεινε μόνος, μέσα στο σπίτι χωρίς τροφή κι άρχισε να τρώει σιγά σιγά, τα βιβλία… Και σαν τέλειωσαν κι αυτά , πέθανε κι αυτός. Μαζί χάθηκαν κι όλα τα γράμματα των Ρομ…». Κι ο μύθος λένε πως εξηγεί το λόγο που οι τσιγγάνοι δεν μπορούσαν να μάθουν τη γλώσσα και τις επιστήμες τους …
Φιλαναγνωσία - Παρουσίαση τσιγγάνικων παραμυθιών
Έλμερ ο παρδαλός Ελέφαντας
Η λευκή και η μαύρη σοκολάτα
Πες μου γιατί δεν έχουμε το ίδιο χρώμα
Ο μαύρος κότσυφας και ο άσπρος γλάρος
Τα “10 τσιγγάνικα παραμύθια” αποτέλεσαν πρωτότυπο και μοναδικό υλικό που αξιοποιήθηκε από σχολεία σε εκπαιδευτικά προγράμματα μαθητών.
- Τσιγγάνικα παραμύθια στα Αγγλικά
- Παιχνίδι παντομίμας "Παίζουμε τον Σαρλό!"
Ήθη και έθιμα των Ρομά
Οι βασικές πολιτισμικές αξίες
τους είναι: η πίστη στην οικογένεια, στο θεό, η τήρηση προτύπων και κανόνων, η
προσαρμοστικότητα στους νέους όρους διαβίωσης. Τα έθιμα για τους Ρομά τηρούνται
και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά και παραμένουν σε σημαντικό βαθμό
αναλλοίωτα στο χρόνο.
Σημαντικός είναι ο ρόλος της γυναίκας και ιδίως της τσιγγάνας μητέρας, καθώς και της πιο ηλικιωμένης μητέρας η οποία θεωρείται βασικός προστάτης των εθίμων της φυλής. Αξιοσημείωτη είναι η προσπάθεια των γυναικών αυτών να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους και να μεταδώσουν τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά στα νεότερα μέλη. Γενικά το ντύσιμό τους είναι σύμβολο ταυτότητας, ενώ η τέχνη της μαντείας ή μαγείας θεωρείται αποκλειστικό προνόμιό τους.
- Ζωγραφική με θέμα : Ενδυμασία των Τσιγγάνων (με ερέθισμα τον πίνακα της Β. Βαλσαμάκη "Τσιγγάνοι" )
Επίσης παίρνουμε ιδέες κι από τη φωτογραφία το "Πανωφόρι τσιγγάνας" από τη Μαρία Παπαδημητρίου (Φωτογράφος)
- Τσιγγάνικος Γάμος . Ο γάμος θεωρείται ο σημαντικός θεσμός και τελετή. Είναι αιτία γιορτής για όλη την κοινότητα, και οι χοροί και τα πανηγύρια κρατάνε ώρες έως και μέρες Η παράδοση λέει πως ο γάμος ξεκάνει από την ώρα που το σόι του γαμπρού θα πάει να ζητήσει την νύφη. Όλοι γιορτάζουν και χαίρονται με την χαρά των συνανθρώπων τους και οι χοροί διαδέχονται ο ένας τον άλλον.
- Εντερλέζι :η γιορτή της Άνοιξης, η γιορτή του Άι Γιώργη
- Το Τρέιλερ της Ταινίας " Ο καιρός των Τσιγγάνων" που πήρε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών το 1989.
- Χαρακτηριστικός ο στολισμός των σπιτιών με λουλούδια
- Πλύσιμο χεριών από νερό από πηγάδι
- Πέρασμα πάνω από τη φωτιά
- Θεατρικό παιχνίδι & Παντομίμα : Αναβίωση και αναπαράσταση της γιορτής
(Συνοδεία με μουσική και χορό από τον Γκόραν Πρέκοβιτς : Εντερλέζι)
- Κατασκευάζουμε τα στεφάνια και τα λουλούδια για την Τελετή του Ποταμού (Ευχαριστούμε πολύ την κυρία Εικαστικό μας Βαρβάρα Μυστίλογλου).
- Ζωγραφική με τις εντυπώσεις μας από τα έθιμα
- Ένα άλλο έθιμο είναι και το καλάθι της τύχης που έχει μέσα λουλούδια και ευχές των παιδιών . Μένει όλη η νύχτα στο φως του Φεγγαριού για να πραγματοποιηθούν. Κατασκευή καλαθιών με λουλούδια και αναπαράσταση με το τραγούδι :
Φεγγαράκι φωτεινό
φεγγαράκι γιορτινό
σου χαρίζουμε λουλούδια
εκεί ψηλά στον ουρανό
να διαβάσεις τις ευχές μας
να διαβάσει τις καρδιές μας
και να απλώσεις την αγάπη
σε όλου του κόσμου τις γωνιές.
Η Τέχνη μέσα από τους Ρομά !
Ένα μικρό ταξίδι στη ζωή των Ρομά μέσα από πίνακες ζωγραφικής !
Η μουσική και ο χορός των Ρομά
Γνωστά τραγούδια σε όλους μας είναι :
- Τα βράδια που χορεύουν οι τσιγγάνοι
- Των Τσιγγάνων ο χορός
- Γαρίφαλο στ’ αυτί
- Μπαλαμός
- Κιαίμιλιό
- Σε ήξερα
- Ρομ
- Lil
- Χορεύουμε σαν την Εσμεράλντα, τη διάσημη ηρωίδα Ρομά στο Παρίσι από το έργο της Disney " Η Παναγία των Παρισίων". Χτυπάμε το ντέφι ρυθμικά.
- Επίσης χορεύουμε με τα προηγούμενα γνωστά τραγούδια τον γνωστό χορό όλων μας, το τσιφτετέλι.
- O χορός συνοδεύει συχνά τη μουσική παράσταση των Ρομά. Χορεύουν τσιφτετέλι χτυπώντας το ντέφι σε γάμους και πανηγύρια. Από τους Ρομά της Ανδαλουσίας βέβαια έγινε γνωστός ο χορός Φλαμένγκο , ο χορός των Τσιγγάνων. Διάσημοι χορευτές είναι οι Χοακίν Κορτές και Κάρμεν Αμάγια.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CE%BC%CE%AC
https://athens.indymedia.org/post/1597266/
https://www.romaxorissinora.com/epaggelmata/
http://musicstorytelling.blogspot.com/2013/02/blog-post_5817.html
